Để con tự lập, ba mẹ đừng là vật cản

"Khi người lớn làm hộ điều trẻ có thể làm, người lớn đang là vật cản trên con đường phát triển của trẻ”, bà Chiristine Munn, Chủ tịch Hiệp hội Montessori Mỹ share.

Trong hội thảo “Làm sao để trẻ tự lập” vừa được tổ chức tại Hà Nội, bà Chiristine Munn bật mí, thực tế người lớn thường chối bỏ ra trẻ con từ 2 tuổi đã khao khát tự mình làm mọi việc. Theo quan sát của bà, những câu trẻ 2 tuổi thường nói bên cạnh các từ “bố”, “mẹ”, “không” là “Con có thể tự làm được”, “Để con tự làm”...

Dựa trên kiến thức về sự phát triển của bé cũng như quá trình đào tạo trẻ ở trường mầm non, bậc thầy này khẳng định trẻ em 2 tuổi đã có thể tự lập ở 4 lĩnh vực cơ bản trong cuộc sống: ăn, ngủ, đi vệ sinh và tự mặc quần áo. Bà chia sẻ những bức hình thực tế ở Mỹ bé 2 tuổi có thể rót sữa từ một chiếc bình lớn và tự uống; bé 3 tuổi có thể tự cắt chuối, táo và tự làm một bữa ăn giản đơn… Theo thực tế, các con của nhà giáo huấn này từ 5-6 tuổi đã có thể tự dậy, sửa soạn thức ăn sáng cho mình (bữa sáng giản đơn với bánh mì, ngũ cốc, sữa) và thậm chí phục vụ cha mẹ tận giường…

“Không thể tin được”, “làm sao con tôi có thể tự làm được việc đó?”, “cớ sao ở trường con tự làm mọi thứ mà ở nhà con chẳng thể làm việc gì?”… là những câu hỏi giáo viên trường bà thường gặp từ phụ huynh, cũng là một thực tế mà nhiều bố mẹ Việt lo lắng. Theo bà Chris, vấn đề nằm ở chỗ người lớn thường làm hộ, ngăn cấm con nít khi chúng đòi làm việc gì đó. “Chúng ta yêu thương con và muốn làm mọi điều tốt đẹp cho con, nhưng chúng ta không thể đi cùng chúng cả đời. Vì thế, hãy để trẻ tự làm”, bà nói.



Những phụ huynh lo lắng khi trẻ đi học Montessori được dùng kéo, dao (loại dao nhỏ thích hợp, an toàn cho bé em) để cắt đồ ăn. Họ thường hỏi: “Lỡ trẻ cắt đứt tay thì sao?”. Nhiều giảng viên trả lời: “Cũng có trường hợp cắt phải tay, nhưng chỉ xây xước tí thôi, không không an toàn. Đây đều là cách chúng ta học. Người lớn cũng thế, có ai chẳng một số lần bị đứt tay. Chúng sẽ học sử dụng dao một cách khôn khéo hơn. Và quả thật, thường các em chỉ cắt phải tay một lần”.

Khi nhìn vào danh sách việc trẻ có thể tự làm & tấm ảnh làm việc thực tế của trẻ em, một phụ huynh đặt câu hỏi: Rất nhiều ba mẹ Việt vẫn đút cho con ăn, rót nước cho con uống, mặc quần áo, đi giày cho con…, thậm chí tới lúc con 5 tuổi, vẫn hăm dọa, gạ gẫm để đút từng thìa cơm, có phải chúng tôi đang là vật cản của con?

Một phụ huynh khác có con 4 tuổi tiết lộ, đã làm hộ con mọi thứ từ nhỏ đến giờ, ngày nay con chẳng chịu làm bất kì việc gì, làm sao để con tự lập trở lại? “Hãy bắt đầu từ những việc mà con thích, làm từng việc một. Hãy thử cách khiến cho việc đó thú vị. Chẳng hạn bố mẹ có thể đổ nước vào một bình nhỏ, cho con tự rót ra cốc. Trẻ em thường rất hào hứng với việc đó”.

Tư duy lại về việc “dạy con tự lập”

Dạy con tựlập là một chủ đề nóng, luôn được nhiều bố mẹ quan tâm vào những năm cách đây không lâu. Các bài viết như người Mỹ dạy con tự lập như thế nào, làm sao trẻ con Pháp, Đức có thể tự chủ, tự tin như vậy… là thông tin được tìm kiếm & trao đổi nhiều trên các diễn đàn và báo mạng.

Nhà giáo dục Maria Montessori đã khẳng định, trẻ em tự phát triển. Trẻ 0-6 tuổi có trí tuệ thẩm thấu, khả năng học hỏi kỳ diệu từ môi trường, như một miếng bọt biển có thể thấm hút mọi thứ xung quanh mình. Chỉ cần cung cấp một môi trường an toàn, hỗ trợ, với những đồ đạc vừa kích thước, các vật dụng thực hiện chào mời trên giá, trẻ sẽ háo hức tự mình làm mọi thứ.

Những quan sát và trải nghiệm của bà đã & đang được chứng minh ở các trường học Montessori. Khi được từ trong môi trường phù hợp, với nguyên vẹn vật dụng, trẻ sẽ tự lấy đồ dùng học tập, tự cất vào giá khi sử dụng xong, tự lau dọn bàn ghế và phòng học, tự đi vệ sinh, mặc quần áo, đi giày & các hoạt động thực hành cuộc sống khác…

Cũng khá giống như vậy, để trẻ có thể tự lập, việc của cha mẹ không phải là giảng dạy hay ép buộc, mà chìa khóa nằm ở chỗ: Tạo ra môi trường để động viên gọi mời trẻ tự làm - vốn chính là nhu cầu lớn lao của các em bé 2-3 tuổi.

“Khi tự làm thành công một việc gì đó, trẻ sẽ tự tin vào chính mình, có hình ảnh bản thân tốt đẹp, cảm thấy mình có giá trị, khi lớn lên trẻ sẽ tự chủ, có khả năng để đối phó với những thử thách của cuộc sống”, bà Christine Munn nói.

Một nhân tố khác mà nhà đào tạo này nhắc đi nhắc lại là sự kiên nhẫn của ba mẹ. “Con nít chân ngắn hơn chúng ta, bước chậm hơn chúng ta. Thay vì bế để con đi nhanh hơn, ba mẹ hãy đi chậm lại. Lúc đầu làm việc gì, con cũng sẽ vụng về, lóng ngóng, nhưng lần lần con sẽ tự làm được", bà nói.

Các gợi ý cụ thể để trẻ tự lập:

- Nếu trẻ có thể tự đi, không bế.

- Cho con thấy cách cha mẹ lau dọn và để con tự làm.

- Nếu có thể, hãy chuẩn bị cho con những đồ đạc, đồ dùng vừa cỡ: Để nước ở nơi con có thể tự rót được, sửa soạn giẻ lau sặc sỡ để con yêu thích việc lau chùi bàn ghế, để quần áo ở nơi con có thể tự lấy được, mua quần áo giản đơn, dễ mặc vào cởi ra để con có thể tự làm…

- Dạy con bằng cách làm mẫu cho con, không điều chỉnh lỗi sai của con.

- Chỉ trợ giúp khi con cần, không nhảy vào làm hộ khi thấy con gặp trở ngại hoặc làm chưa tốt.